W każdym wieku, stres jest częścią życia. Zarówno młodzi, jak i starsi muszą stawiać czoła trudnym sytuacjom i pokonywać przeszkody. Młodzi ludzie walczą o zrobienie kariery, osiągnięcie bezpieczeństwa finansowego lub żonglują obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi. Z kolei osoby starsze mogą zmagać się z pogarszającym się stanem zdrowia, kurczącymi się możliwościami finansowymi – lub po prostu z wyzwaniami związanymi z zachowaniem niezależności. Niestety wraz z wiekiem stopniowo osłabiają się naturalne mechanizmy obronne organizmu przed stresem. Ale to nie oznacza, że musimy się mu poddać.
Osoby, którym udaje się wieść szczęśliwe życie mają zazwyczaj kilka cech wspólnych: pozostają w kontakcie z przyjaciółmi i rodziną, ćwiczą i pozostają aktywni, a przede wszystkim znajdują sposoby na zmniejszenie stresu w swoim życiu i radzenie sobie z nim.
Rodzaje stresu
Stres występuje w dwóch podstawowych postaciach - fizycznej i emocjonalnej. Obie formy mogą być szczególnie obciążające dla osób starszych. Skutki stresu fizycznego są jasne. Wraz z wiekiem, rany goją się wolniej, a przeziębienia stają się trudniejsze do zniesienia. 75-letnie serce może słabo reagować na podstawowe ćwiczenia fizyczne. Stres emocjonalny objawia się często nerwowością, rozdrażnieniem, niepokojem, napięciem, przygnębieniem, poczuciem bezsilności itd. Jeżeli przybiera on formę chroniczną, jego ewentualne konsekwencje mogą być niezwykle szkodliwe.
Stres u osób starszych
W każdym wieku mózg zestresowanej osoby alarmuje cały organizm, który w odpowiedzi uwalnia potencjalnie szkodliwe hormony, takie jak kortyzol i adrenalina. W idealnym przypadku, mózg zaprzestaje alarmować organizm, gdy poziom hormonów stresu wzrasta do zbyt wysokiego poziomu.
Hormony stresu dostarczają energii i koncentracji na krótką metę i pozwalają nam na szybkie działanie. Jednak zbyt duży stres albo stres długotrwały, o charakterze przewlekłym może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym chorób serca, wysokiego ciśnienia krwi i osłabienia systemu immunologicznego. Dla osób starszych, które są już narażone na podwyższone ryzyko tych chorób, radzenie sobie ze stresem jest szczególnie ważne.
Z biegiem czasu mózg może powoli tracić swoje umiejętności regulowania poziomu hormonów. W rezultacie starsi ludzie, którzy czują się zaniepokojeni lub niespokojni, mają tendencję do wytwarzania większych ilości hormonów stresu, a alarm nie wyłącza się tak szybko. Według badań przeprowadoznych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne kobiety są szczególnie podatne na przeciążenie hormonami stresu.
Przepływ hormonów stresu może być szczególnie trudny dla mózgu starszej osoby. Według raportu Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, nadmiar kortyzolu na przestrzeni lat może uszkodzić hipokamp, część mózgu, która ma kluczowe znaczenie dla przechowywania i odzyskiwania wspomnień. Kolejne badania wykazały, że wysoki poziom kortyzolu idzie w parze ze słabą pamięcią.
Przewlekły stres emocjonalny i chroniczne uczucie niepokoju mogą nawet zwiększyć ryzyko choroby Alzheimera. Pięcioletnie badanie 800 księży i zakonnic, opublikowane w czasopiśmie zajmującym się neurologią, podkreśliło to potencjalne zagrożenie. Osoby, które zgłosiły największy stres, były dwukrotnie bardziej narażone na rozwój choroby niż osoby z najmniejszym poziomem stresu.
Przyspieszenie zegara
Stres nie tylko sprawia, że człowiek czuje się starszy. W bardzo realnym sensie może przyspieszyć proces starzenia się. Badania wykazały, że stres może dodać nawet kilka lat poszczególnym komórkom układu odpornościowego. Badania koncentrowały się na telomerach - “czapeczkach na końcach chromosomów”. Za każdym razem, gdy komórka się dzieli, telomery w tej komórce stają się nieco krótsze i trochę więcej czasu ucieka. Gdy telomer staje się zbyt krótki, czas się kończy: komórka nie może się już dzielić ani uzupełniać. To kluczowy proces starzenia się i jeden z powodów, dla których ludzie nie mogą żyć wiecznie.
Naukowcy sprawdzili zarówno telomery, jak i poziom stresu 58 zdrowych kobiet przed menopauzą: średnio komórki układu odpornościowego silnie zestresowanych kobiet zestarzały się o dodatkowe 10 lat. Badanie nie wyjaśniło, w jaki sposób stres dodaje lat komórkom tworzącym układ odpornościowy. Naukowcy mają jednak niezbyt zaskakującą teorię: hormony stresu mogą w jakiś sposób skracać telomery i skracać żywotność komórek.
Zarządzanie stresem: prawdziwa fontanna młodości?
Dobrą wiadomością jest to, że możemy wykorzystać to, co wiemy o stresie i starzeniu się. Naucz się radzić sobie ze stresem, a będziesz mieć większą szansę na długie, zdrowe życie. Do Ciebie należy wybór.
Utrzymanie pozytywnego nastawienia każdego dnia jest kluczowe – badanie przeprowadzone przez Uniwersytet Yale wykazało, że ludzie, którzy czują się dobrze ze sobą w miarę starzenia się, żyją około siedmiu i pół roku dłużej niż osoby z nastawieniem „szklanki w połowie pustej”. Naukowcy twierdzą, że osoby o bardziej pozytywnym nastawieniu mogą również lepiej radzić sobie ze stresem i mieć silniejszą wolę życia.
Bycie blisko przyjaciół i rodziny to doskonały sposób na zmniejszenie stresu. Dołącz do Akademii55, by znaleźć przyjaciół o podobnych zainteresowaniach i zdobyć więcej wiedzy na temat zarządzania swoimi emocjami. Zapraszamy do onejrzenia nagrania z jednego z naszych spotkań: "Ach te emocje!"